شناسایی و تحلیل سرمایۀ اجتماعی در اندیشۀ امام موسی صدر(با تأکید بر نظریۀ شبکه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تخصصی مدرسی معارف، دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

2 دکتری علوم قرآن و حدیث، استادیار دانشگاه تربیت مدرس.

3 دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث، دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مفهوم سرمایۀ اجتماعی شبکه در منظومۀ فکری امام موسی صدر شکل گرفت و در همین راستا به مطالعۀ آثار او که دستاورد تجربۀ هم‌زیستی رهبری دینی در یک جامعۀ متشکّل از مذاهب و فرقه‌های گوناگون به شمار می‌رود، پرداخت. روش: در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از شیوۀ کتابخانه‌ای، در استناد داده‌ها از روش اسنادی و در تجزیه و تحلیل مطالب از روش تحلیل محتوایی از نوع توصیفی تحلیلی بهره گرفته ‌شد. یافته‌ها: از اندیشۀ امام موسی صدر دریافت می‌شود که مفهوم شبکه بر خلاف نظریات کلاسیک، تنها برساختۀ روابط انسانی نیست؛ بلکه گسترۀ آن را تمام هستی با همۀ لایه‌ها و ابعاد پیدا و نهان تشکیل می‌دهد. نتیجه‌گیری: صدر هستی را شبکۀ اجتماعی وسیعی در نظر می‌گیرد که هماهنگی و هم‌سویی با آن انسان را بهره‌مند از منابع بالقوه و بالفعلی می‌کند که حاصل سرمایۀ اجتماعی این شبکۀ عظیم اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قرآن کریم.
  • ابوالحسن‌تنهایی، حسین(1383). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناختی. مشهد: مرندیز.
  • ابوالحسنی، رحیم و سعید عطار(1392). «تحلیل شبکه‌ای، سرمایۀ اجتماعی و حوزۀ سیاست درآمدی بر رویکرد شبکه‌ای». سیاست، ش 2(43): 139-157.
  • باستانی، سوسن؛ افسانه کمالی و مریم صالحی‌هیکویی(1387). «سرمایۀ اجتماعی شبکه و اعتماد متقابل بین شخصی». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی، ش 61(16): 41-82.
  • باقری زنوز، بهارک و محمود علمی(1388). «سرمایۀ اجتماعی، اعتماد اجتماعی؛ نشانه‌های آسیب‌شناختی روابط اجتماعی در ایران». مطالعات جامعه‌شناسی، ش 5(2): 125-138.
  • بهروان، حسین و ندا بهروان(1392). «تحلیل محتوای مفهوم سرمایۀ اجتماعی در احادیث امام رضا(ع)». تحقیقات فرهنگی ایران، ش 23(6): 115-149.
  • پاتنام، رابرت؛ مایکل ولکاک، کلاوس افه، پورتس آلهاندرو، کیان تاجبخش، پیر بوردیو و همکاران(1384). سرمایۀ اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان. تهران: شیرازه.
  • پاک‌سرشت، سلیمان(1393). «ملاحظات و راهبردهای ارتقای سرمایۀ اجتماعی». راهبرد فرهنگ، ش 25(7): 71-104.
  • توسلی، غلامعباس وامرالله امانی کلاریجانی(1392). «تحلیل و بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی در شبکه‎های اجتماعی مجازی». مطالعات رسانه‌ای، ش 18(7): 89-99.
  • جمشیدی‌ها، غلامرضا و شهرام پرستش(1386). «دیالکتیک منش و میدان در نظریۀ عمل پی‏یر بوردیو». نامۀ علوم اجتماعی، ش 1677(30): 1-32.
  • ردادی، محسن(1389). منابع قدرت نرم؛ سرمایۀ اجتماعی در اسلام. تهران: دانشگاه امام صادق.
  • روحی‌برندق، کاوس؛ کاظم قاضی‌زاده و انسیه‌السادات اسکاف(1398). «تأثیر دلبستگی ایمن بر شکل‌گیری سرمایۀ اجتماعی با تأکید بر اندیشه تربیتی امام موسی صدر». اسلام و مطالعات اجتماعی، ش 2(7): 90-113.
  • شارع‌پور، محمود(1379). «سرمایۀ اجتماعی در حال فرسایش است». کتاب ماه علوم اجتماعی، ش 37-36: 17-15.
  • شریعتی، سارا(1388). «تأملی در موانع پنهان آموزش جامعه‌شناسی هنر در ایران». جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، ش1(1): 21-7.
  • صادقی، عبدالله و عبدالحمید واسطی(1399). «تأثیر مبنای هستی‌شناسی در تولید تئوری انسان‌شناسی دینی». پژوهشنامه کلام، ش 12(7): 225-246.
  • صدر، سید موسی(بی‌تا). مجموعه سخنرانی‌های منتشر نشده. [بی‌جا]: [‌بی‌نا].
  • ضاهر، یعقوب(1396). گام به گام با امام (12 جلد). ترجمه گروه مترجمان مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر.
  • عرفان‌منش، ایمان و سهیلا صادقی فسایی(1394). «مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی؛ مورد مطالعه: تأثیرات مدرن شدن بر خانوادۀ ایرانی». راهبرد فرهنگ، ش 29(8): 61-91.
  • علینی، محمد و غلامرضا غفاری(1394). «تحلیل فضای مفهومی سازۀ سرمایۀ اجتماعی در کلام امام علی(ع)». اسلام و مطالعات اجتماعی، ش 4(2):92-120.
  • فقیه‌خلجانی، سیده فاطمه(1392). سرمایۀ اجتماعی در اندیشه و عمل امام خمینی(ره). تهران: عروج.
  • فیلد، جان(1385). سرمایۀ اجتماعی. ترجمه احمدرضا اصغرپور. مشهد: دانشگاه فردوسی.
  • قائدی محمدرضا و علیرضا گلشنی(1395). «روش تحلیل محتوا، از کمّی‌گرایی تا کیفی‌گرایی». روشها و مدلهای روان‌شناختی، ش 23(7): 57-82.
  • محمدی، امیر(1389). سرمایۀ اجتماعی در اندیشه و سیرۀ امام خمینی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه امام صادق.
  • مرزبان، حسین و عصمت قلیجان(1388). «بررسی سیستم‌های شبکۀ اجتماعی در سازمانها». عصر فنّاوری اطلاعات، ش 45: 63-56.
  • معیدفر، سعید و سید سعید دربندی(1385). «بررسی رفتار و نگرش جمع‌گرانه شهروندان تهرانی». جامعه‌شناسی ایران، ش 3(7): 58-34.
  • واسطی، عبدالحمید و محمدحسین گلگار(1398). «فقه حکومتی؛ چیستی، چرایی و چگونگی(مبتنی بر نظریۀ اجتهاد سیستمی)». اندیشه مدیریت راهبردی، ش 2(13): 49-71.
  • Holy Quran.
  • Abolhasan Tanhaei, Hossein (2004). Introduction to sociological theories and schools. Mashad: Marandis.
  • Abolhassani, Seyed Rahim & Saeed Attar (2013). “Network analysis, social capital and politics: an introduction to network politics”. Irainian Journal of Culture in the Islamic University, 43, Issue 2, 2: 139-157.
  • Bagheri zonouz, Baharak & Mahmoud Elmi (2009). “Social capital, social trust, pathological symptoms of social relations in iran”. Journal of Sociology Studies, Vol. 2, Issue 5, 5: 125-138.
  • Bastani, Sosan; Afsane Kamali & Maryam Salehi Hikoee (2008). “Social network capital and interpersonal trust”. Journal of Kharazmi University Faculty of Literature and Humanities, Vol. 16, 61: 41-82.
  • Behravan, Hossein & Neda Behravan (2013). “content analysis of social capital concept in imam reza's hadiths”. Jranian Journal of Cultural Research, Vol. 6, 3(23): 115-149.
  • Ellini, Mohammad & Gholam reza Ghaffari (2015). “Analyzing the conceptual space of social capital construction in the imam ali’s words”. Islam and Social Studies. 2, issue 8, 8: 92-120.
  • Erfanmanesh, Iman & Soheila Sadeghi Fasaie (2015). “Methodological principles of documentary research in social sciences; case of study: impacts of modernization on iranian family”. Strategy For Culture, Vol. 8, 29: 61-91.
  • Faghihe Kalajani, Sayede Fateme (2013). Social capital in the thought and action of Imam Khomeini. Tehran: Orouj.
  • Field, John (2006). Social Capital. Translated by: Ahmadreza Asgarpoor. Mashhad: Ferdowsi University.
  • Ghaedi, Mohamadreza & Alireza Golshani (2016). “Content analysis method: from quantity-orientation to quality-orientation”. Journal of Psychological Models and Methods, Vol. 7, 23: 57-82.
  • Jamshidiha, Gholamreza & Shahram Parastesh (2007). “Habitus and field dilectics on pierre bourdieu's theory of practice”. Nameh-ye Olum-e Ejtemai, 30: 1-32.
  • Marzban, Hossein & Esmat Ghalijan (2009). “Investigating social network systems in organizations”. Information Technology Age, 45: 56-63.
  • Moeidfar, Saeed & Seyyed Saeed Darbandi (2006). “A survey on collective attitude and behavior of tehran citizenry”. Iranian Journal of Sociology (isa), Vol. 7, 3: 34-58.
  • Muhammadi, Amir (2010). Social capital in the thought and life of Imam Khomeini. Master Thesis, Imam Sadegh University.
  • Pakseresht, Soleiman (2014). “considerations and strategies of enhancing social capital”. Strategy for Culture, Vol. 7, No. 25: 71-104.
  • Patnam, Robert & et al. (2005). social capital: trust, democracy and development. translated by Hasan Pooyan & Afshin Khakbaz. Tehran: Shiraze.
  • Radadi, Mohsen (2010). The sources of soft power social capital in islam. Tehran: Imam Sadiq University.
  • Rouhi Barandaqk, Kavous; Kazem Ghazizadeh & Ensieh al-sadatt Eskaf (2019). “The impact of safe attachment on social capital formation with an emphasis on imam musa sadr's educational thought”. Islam and Social Studies, 7, Issue 26, 26: 90-113.
  • Sadeghi, Abdullah & Abdulhamid Vaseti (2020). “Effects of ontology on creating religious theory of anthropology”. Theology Journal, Vol. 7, 12: 225-245.
  • Sadr, Sayed Musa (No Date). Collection of unpublished lectures. n.d.,
  • Sharehpour, Mahmoud (2000). “The Erosion of Social capital”. Social Science Book of the Month, 36-37: 15-17.
  • Shariati, Sara (2009). “A reflection on the hidden obstacles of teaching sociology of art in iran based on pierre bourdieu's sociology of art”. Sociological journal of art and literature, Vol. 1, 1: 7-21.
  • Tavasoli, Gholamabbas & Amrollah Amani Kolarijani (2013). “Analysis of social capital dimensions in the virtual social network”. Media studies, Vol. 7, 18: 89-99.
  • Zaher, Yagub (2017). The Path of Imam al-Sayyid Musa al-Sadr. Translated by: Translator group of Imam Musa Sadr Cultural Research Institute, Tehran: Imam Musa Sadr Cultural Research Institute.
فرهنگ در دانشگاه اسلامی
دوره 11، شماره 41
زمستان 1400
صفحه 677-692

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار